| | | | Yüzüncü Yıl Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Veli Sevin, Hakkari’de bulunan 13 mezar stelinin Orta Asya ile çok yakın bağlar gösterdiğini belirterek, “Göktürk stellerinin vazgeçilmez unsuru olan ‘bir kap tutma pozisyonu’, Hakkari stellerinin en can alıcı karakteristiğini oluşturmaktadır” dedi.
Prof. Dr. Veli Sevin, 14. Türk Tarih Kongresi’nde Hakkari’de 1998 yılında bulunan M.Ö. 1200 yıllarına ait olduğu tahmin edilen mezar stellerinin tarihine ilişkin araştırmalarının sonuçlarını açıkladı.
Prof. Dr. Sevin, bellerinde hançerlerinin yanı sıra, mızrak ve balta gibi diğer silahlarıyla görüntülenen çıplak durumda 11 erkek ve 2 kadın figüründen oluşan mezar stellerinin, en tipik özelliklerinin ellerinde bir kap tutmaları olduğunu söyledi.
Hakkari’de bulunan stellerin Kırgızistan, Kazakistan ve Moğolistan’da bulunan ve “balbal” adı verilen mezar taşları ile büyük benzerlikler gösterdiğini ifade eden Prof. Dr. Sevin, şunları kaydetti: “Orta Asya’daki Göktürk dönemine tarihlenen stellerdeki vazgeçilmez unsur olan bir kap tutma pozisyonu, Hakkari stellerinin en tipik, en can alıcı karakteristiğini oluşturmaktadır. Bu kap tutma olayı diğer stellerde, Avrupa stellerinde yok. Onun için şimdiden Hakkari stellerinin, stilistik olarak, ikonografik olarak Orta Asya ile bağlantılar gösterdiğini söyleyebilecek durumdayız. Elinde bir kap tutan insan figürlü mezar taşı geleneği Türklerde çok yaygın. Göktürkler’de başlayan bu geleneğe göre Türkler ellerinde sıkı sıkıya bir kap tutuyor. Bu açıdan da bir bağ olduğu belli.”
Prof. Dr. Sevin, resimdeki çadır figürlerinin de Orta Asya’daki çadır tipiyle benzerlik gösterdiğini söyledi.
“ÖNTÜRKLER Mİ YAPTI?”
Hakkari mezar stellerinin M.Ö. 1200 yıllarına ait olmasına karşılık, Göktürklere ait mezar taşlarının ise M.S. 6.-7. yüzyıllarda görüldüğünü belirten Prof. Dr. Sevin, şöyle devam etti: “Arada 2 bin yıllık bir zaman farkı var. Bu zaman farkını tatmin edici belgelerle açıklamadan Türk adını kullanmak biraz zor ama Orta Asya’yla ilişkili olduğunu çok rahat söylüyorum. Belki Türk değil, Öntürk (prototürk) tabirini kullanmak lazım. Çünkü M.Ö 2. bin yılda Türk ulusunun ortada olduğunu söyleyecek belgelerimiz henüz yok. Ama Öntürklerin o bölgede ortaya çıktığını biliyoruz. O bölgede çalışmaların sürmesi lazım.”
Prof. Dr. Sevin, Türkiye’nin bu araştırmaya büyük önem vermesi gerektiğine işaret ederek, “Türkiye’nin, günümüze dahi dahi uzantıları olabilecek, siyasi alanda Türkiye’ye yararı olabilecek bu buluntulara büyük önem vermesi lazım. Bunların hamasete, şovenizme kaçmadan bilimsel verilerle değerlendirilmesi lazım” diye konuştu.
Prof. Dr. Sevin, mezar taşlarının üzerindeki insan figürlerinin Orta Asya’daki insan tipine benzeyip benzemediğine ilişkin bir soru üzerine, “Bazı stellerdekiler benziyor, bazıları yuvarlak ve şişkin suratlı. Gerçekten tam Orta Asya tipi diyebileceğimiz insan tipine benziyor ama bugünkü zeminde henüz daha ileri bir şey söylemek mümkün değil” dedi.
| |
38. Rotterdam Film Festivali başladı
